EYΡΩΤΑΣ ΕΛΟΥΣ:Οι κεφαλιές «πονάνε»!

Πόσο επικίνδυνες είναι τελικά οι κεφαλιές στο ποδόσφαιρο; Ο Βασίλης Γαλούπης γράφει για τις σημερινές, αλλά και τις παλαιότερες έρευνες που δεν είναι τόσο καθησυχαστικές. 

Η είδηση κάνει ήδη τον γύρο του κόσμου τις τελευταίες ώρες. Ο τίτλος; «Οι κεφαλιές στο ποδόσφαιρο βλάπτουν σοβαρά τον… εγκέφαλο!».
Σύμφωνα με τους ερευνητές του Κέντρου Επιστημών Υγείας του Τέξας, κι όπως δημοσιεύθηκε στην βρετανική εφημερίδα Independent, «ακόμα και οι αθώες κεφαλιές με τη μπάλα μπορεί να κάνουν ελαφριά ζημιά στον εγκέφαλο, επηρεάζοντας αρνητικά τις νοητικές λειτουργίες».
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια εφαρμογή υπολογιστή-ταμπλέτας για να κάνουν επιτόπου νοητικά - γνωστικά τεστ σε μαθητές - μαθήτριες σχολικής ομάδας ποδοσφαίρου. Και διαπίστωσαν ότι οι κεφαλιές, ιδίως οι δυνατές, μπορούν να επιφέρουν αλλαγές σε μερικές τουλάχιστον νοητικές - γνωστικές λειτουργίες: «Απ’ όσο γνωρίζουμε, αυτά τα ευρήματα αποτελούν την πρώτη ένδειξη ότι ακόμα και χτυπήματα της μπάλας με το κεφάλι, τα οποία δεν προκαλούν διάσειση, μπορούν να οδηγήσουν σε μετρήσιμες, αν και πιθανώς παροδικές, γνωστικές μεταβολές στους νεαρούς παίκτες του ποδοσφαίρου».
Κι άλλες τέτοιες έρευνες
Κι αν κάποιος βιαστεί να χαρακτηρίσει ως μεμονωμένη αυτή την επιστημονική έρευνα να αναφέρω ότι θυμάμαι πως έχουν γίνει κι άλλες στο παρελθόν. Δεν είναι, δηλαδή, η πρώτη φορά που γίνεται κάποια τέτοια επισήμανση από την επιστημονική κοινότητα. Έχουν γίνει κι άλλες προειδοποιήσεις στο παρελθόν. Έχοντας, λοιπόν, μερικές τέτοιες έρευνες στο αρχείο μου δεν ήταν δύσκολο να τις βρω για να παρουσιαστούν κι αυτές, έτσι ώστε να βγει ένα όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένο συμπέρασμα.
Times το 2002: «Εγκεφαλικές κακώσεις το 22% των ποδοσφαιριστών»
Το Νοέμβριο του 2002, λοιπόν, οι Times είχαν ένα παρόμοιο θέμα, το οποίο υπέγραφε ο dr Thomas Stuttaford, με αφορμή τον θάνατο του Άγγλου ποδοσφαιριστή Άστλ (φωτό) την ίδια χρονιά. Το δημοσίευμα των Times ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής:
• «Η ιππασία είναι η πλέον επικίνδυνη για κτυπήματα στο κεφάλι, με το 90% των αναβατών να έχει υποστεί τέτοιον τραυματισμό. Το μποξ έρχεται δεύτερο και ακολουθεί το ράγκμπι με το ποδόσφαιρο. Το 22% των ποδοσφαιριστών έχουν υποστεί εγκεφαλικές κακώσεις. Πολλοί, ωστόσο, υπέστησαν μικρά χτυπήματα, τα οποία χωρίς να το αντιλαμβάνονται προκαλούν ζημιά στον εγκέφαλο».
• «Συχνοί τραυματισμοί ενδέχεται να μην επηρεάζουν τον ποδοσφαιριστή όταν είναι νέος και διαθέτει πλήθος εφεδρικών νευρώνων. Τα δεδομένα αλλάζουν με την πάροδο των ετών. Συχνές εγκεφαλικές κακώσεις ενδέχεται να αποτελούν αιτία και για εμφάνιση πρόωρου Αλτσχάιμερ».
• «Οι ποδοσφαιριστές εκπαιδεύονται να κρατούν τον λαιμό τους με τέτοιον τρόπο ώστε να περιορίζεται αρκετά η ώθηση του κεφαλιού προς τα πίσω όταν κάνουν την κεφαλιά. Έρευνες υποδεικνύουν, ωστόσο, πως αυτό δεν αρκεί για να μην υποφέρουν μεταγενέστερα από εγκεφαλικές βλάβες».
Το τραγικό περιστατικό με τον Τζεφ Άστλ
Την ίδια μέρα οι Times είχαν αναφορά σε κάτι πραγματικά ανησυχητικό, με δραματικές προεκτάσεις. Και συγκεκριμένα στο τραγικό περιστατικό με τον Άγγλο σέντερ φορ Τζεφ Άστλ (μπορείτε παρακάτω να δείτε και σχετική φωτό – λεζάντα από δημοσίευμα του ελληνικού Τύπου το 2002).
Με βαριά δερμάτινη μπάλα
Σύμφωνα με την βρετανική εφημερίδα «Ο Άστλ πέθανε σε ηλικία 59 ετών, αδύναμος να αναγνωρίσει τους δικούς του ανθρώπους. Το ιατροδικαστικό πόρισμα έκανε λόγο για θάνατο που ήταν αποτέλεσμα των κεφαλιών, τις οποίες επί περίπου μια 20ετία ο Άστλ έκανε με τη βαριά δερμάτινη μπάλα ποδοσφαίρου. Η έρευνα έδειξε πως υπέφερε από εκφυλιστική εγκεφαλική βλάβη, κυρίως στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού».
Ανησυχία από την Ένωση Ποδοσφαιριστών
Είναι χαρακτηριστικό ότι τότε η Ένωση Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών της Βρετανίας (ο αντίστοιχος ΠΣΑΠ στο νησί) ανέφερε το εξής με έκδηλη την ανησυχία:
«Είναι η πρώτη φορά που ένας ιατροδικαστής υποστηρίζει ότι οι κεφαλιές μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο. Επί σειρά ετών ειδικοί επιστήμονες ερευνούν κατά πόσο μια μπάλα ποδοσφαίρου μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλική βλάβη ανάλογη με εκείνη της γροθιάς μποξέρ. Στην Ολλανδία μια μελέτη αποκάλυψε ότι ποδοσφαιριστές πέτυχαν σημαντικά χαμηλότερες επιδόσεις σε δοκιμασίες που μετρούσαν την οπτική και λεκτική μνημονική ικανότητα, συγκρινόμενοι με κολυμβητές και αθλητές στίβου».
Με Νοτς Κάουντι και Γουέστ Μπρόμιτς
Για την ιστορία, ο Τζεφ Άστλ έφυγε από την ζωή τον Ιανουάριο του 2002. Θεωρούταν σπεσιαλίστας στις κεφαλιές και είχε αγωνιστεί για 395 παιχνίδια με την φανέλα της Νοτς Κάουντι και τις Γουέστ Μπρόμιτς. Η καριέρα του άρχισε το 1959 κι ολοκληρώθηκε το 1977.
New York Times το 1999: «Όχι κεφαλιές παιδιά κάτω από 12 ετών»!
Όπως είπαμε, όμως, η επιστημονική κοινότητα ανησυχεί εδώ και χρόνια. Τον Σεπτέμβριο του 1999 σε δημοσίευμα στους New York Times, αυτή τη φορά υπήρχε τίτλος «Κίνδυνος για τους πιτσιρικάδες οι κεφαλιές» (δείτε παρακάτω σχετική φωτογραφία από ελληνική αναδημοσίευση του ίδιου θέματος).
Oι New York Times ανέφεραν: «Τα επαναλαμβανόμενα χτυπήματα στο κεφάλι των παιδιών κάτω των 12 ετών σχετίζονται αργότερα με μόνιμες νευρολογικές βλάβες».
Καμπανάκι από διετή έρευνα
Διαβάζουμε από την αμερικάνικη εφημερίδα:
«Το χτύπημα που προβληματίζει περισσότερο τους ειδικούς είναι οι κεφαλιές. Σε μια μελέτη διάρκειας δυο ετών ο δρ. Ντέιβιντ Τζάντα μελέτησε 60 ανήλικους παίκτες, ηλικίας 11 ως 14 ετών. Και διαπίστωσε ότι οι μισοί σχεδόν είχαν αναπτύξει συμπτώματα εγκεφαλικής διάσεισης (θολωμένη όραση, διπλωπία, πονοκεφάλους, ναυτία, βουίσματα αυτιών). Ο δρ. Τζάντα δήλωσε ότι «τα συμπτώματα ήταν πιο συχνά μεταξύ των παιδιών που έκαναν τις περισσότερες κεφαλιές». Στο τέλος του δεύτερου έτους της έρευνας, τα παιδιά με επαναλαμβανόμενα συμπτώματα διάσεισης απέδωσαν ελαφρώς χειρότερα απ’ όλα τα άλλα παιδιά στα ειδικά τεστ μνήμης και επεξεργασίας πληροφοριών. Ο δρ. Τζάντα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά ανέπτυσσαν συμπτώματα διάσεισης, αλλά δεν σταματούσαν να κτυπούνε την μπάλα με το κεφάλι τους, με επακόλουθο να υποστούν τελικά μόνιμες νευρολογικές βλάβες».
Διαμαρτύρονται οι γονείς!
Στο ίδιο δημοσίευμα των New York Times το έτος 1999 διαβάζουμε και κάτι ακόμα:
«Ο Νταγκ Σέμαρκ, διευθυντής του Αμερικάνικου Οργανισμού Ποδοσφαίρου για Νέους, συνιστά στους προπονητές να μην διδάσκουν κεφαλιές σε παίκτες κάτω των 12 ετών, διότι ο αυχένας τους μπορεί να μην είναι αρκετά δυνατός ακόμα, ώστε να παραμείνει σταθερός κατά τη διάρκεια του χτυπήματος στο κεφάλι, κάτι που θα προστάτευε τον εγκέφαλο από την κίνηση και τον τραυματισμό. Ποιο είναι το πρόβλημα σ’ αυτό; Σύμφωνα με τον Σέμαρκ «οι προπονητές πολλές φορές ακολουθούν τις συστάσεις μας, αλλά οι γονείς δυσανασχετούν και είναι αυτοί που τελικά διαμαρτύρονται για ποιο λόγο τα παιδιά τους δεν μαθαίνουν να κτυπούν κεφαλιές».
Σε συνέδριο το 2011: «Αθροιστικά οι βλάβες»!
Επίσης, στο σχετικά πρόσφατο ετήσιο συνέδριο της Ακτινολογικής Εταιρείας της Βορείου Αμερικής (RSNA) ο δρ Μάικλ Λίπτον ανέφερε το εξής το 2011 για το ίδιο θέμα: «Αν και οι μπάλες του ποδοσφαίρου είναι πλέον πολύ πιο ελαφριές από εκείνες που χρησιμοποιούνταν την δεκαετία του ’60 ή του ’70, εξακολουθούν να χτυπούν πολύ δυνατά τους παίκτες. Μετά από μια αρκετά δυνατή κλωτσιά στη διάρκεια ενός ερασιτεχνικού αγώνα, η μπάλα μπορεί να κινηθεί με ταχύτητα σχεδόν 55 χιλιομέτρων την ώρα, ενώ όταν την κλωτσιά δίνουν επαγγελματίες παίκτες η ταχύτητα διπλασιάζεται».
Με 1.000 κεφαλιές!
Και συνέχισε ο ίδιος επιστήμονας: «Μία κεφαλιά δεν είναι τόσο δυνατή ώστε να κοπούν οι νευρικές ίνες στον εγκέφαλο. Εδώ, όμως, αυτό το φαινόμενο λειτουργεί αθροιστικά. Με τις επαναλαμβανόμενες κεφαλιές φαίνεται πως ενεργοποιείται μια αλληλουχία διεργασιών στον εγκέφαλο, η οποία οδηγεί τελικά στην εκφύλιση των κυττάρων του. Οι βλάβες εντοπίστηκαν κυρίως σε όσους έκαναν πάνω από 1.000 κεφαλιές τον χρόνο. Αν και αυτές μοιάζουν πολλές, ωστόσο αντιστοιχούν σε περίπου 20 κεφαλιές την εβδομάδα για έναν άνθρωπο που παίζει συστηματικά μπάλα»!
Για 300.000 τραυματισμούς στο κεφάλι!
Κι ένα τελευταίο στοιχείο. Μόνο στις ΗΠΑ οι τραυματισμοί στο κεφάλι συσχετιζόμενοι με όλα τα αθλήματα επαφής (κι όχι μόνο με ένα ή δυο σπορ) υπολογίζονται σε 300.000 το χρόνο! Κάποια στιγμή ίσως υπάρξει και σχετικό κομμάτι με στατιστικά στοιχεία για τα είδη τραυματισμών ανά άθλημα, ενδεχομένως κι ανά χώρα.
Κι άλλες έρευνες, περισσότερη γνώση
Αυτά είναι μερικά από τα δημοσιευμένα επιστημονικά δεδομένα είτε στον ξένο Τύπο, είτε σε ιατρικά περιοδικά. Εν κατακλείδι, είναι δεδομένο ότι πρέπει να γίνουν κι άλλες έρευνες, έτσι ώστε να υπάρχουν ακόμα περισσότερα αδιάσειστα, ασφαλή και συγκεκριμένα στοιχεία για το αν και τι προκαλούν τελικά οι κεφαλιές στους παίκτες, προκειμένου μετά και η ποδοσφαιρική κοινότητα να πάρει τις απαιτούμενες προφυλάξεις. Δεν χρειάζεται πανικός, φυσικά. Απαιτείται, όμως, περισσότερη γνώση και τεκμηρίωση για το θέμα. Κι όσο πιο γρήγορα γίνουν όλα, τόσο το καλύτερο, αφού μιλάμε για ζήτημα υγείας, ενίοτε και παιδιών! 

Σεπτέμβριος 1999, αναδημοσίευση στο θέμα των New York Times από τα Νέα

2002, για το άρθρο των Times, με αφορμή τον θάνατο του Άστλ

Πηγή: Gazzetta